درباره عفو رهبری چه میدانید؟ عفو یکی از مفاهیم مهم در حقوق کیفری است که در بسیاری از نظام‌های قضایی جهان وجود دارد. در جمهوری اسلامی ایران، عفو رهبری یکی از اختیارات مقام رهبری است که بر اساس اصل ۱۱۰ قانون اساسی اعمال می‌شود. این مقاله به بررسی مفهوم عفو رهبری، شرایط و مراحل اجرای آن و تأثیر آن بر جامعه و نظام قضایی می‌پردازد
تفاوت عفو با تخفیف مجازات چیست؟
- عفو کامل: به معنی بخشش کامل مجازات است.
- تخفیف مجازات: می‌تواند کاهش مدت حبس، کاهش جریمه یا تبدیل نوع مجازات باشد.
عفو رهبری یک فرآیند قانونی و اجرایی است که بر اساس اصول اسلامی و پیشنهاد قوه قضائیه انجام می‌شود و شامل گروه خاصی از محکومان می‌شود، اما همیشه دارای استثنائاتی است.
ماده 24 قانون مجازات اسلامی
چنانچه محکوم طی مدت اجرای مجازات تکمیلی، مفاد حکم را رعایت ننماید، دادگاه صادرکننده حکم به پیشنهاد قاضی اجرای احکام برای بار اول مدت مجازات تکمیلی مندرج در حکم را تا یک سوم افزایش می‌دهد و در صورت تکرار، بقیه مدت محکومیت را به حبس یا جزای نقدی درجه هفت یا هشت تبدیل می‌کند. همچنین بعد از گذشتن نیمی از مدت مجازات تکمیلی، دادگاه می‌تواند با پیشنهاد قاضی اجرای حکم در صورت اطمینان به عدم تکرار جرم و اصلاح مجرم، نسبت به لغو یا کاهش مدت زمان مجازات تکمیلی وی اقدام کند.
برای انجام مشاوره حقوقی تلگرامی و آنلاین کلیک کنید.
اصل 110 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
وظایف و اختیارات رهبر:
1- تعیین سیاست‌های کلی نظام جمهوری اسلامی ایران پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام،
2- نظارت بر حسن اجرای سیاست‌های کلی نظام،
3- فرمان همه‌پرسی،
4- فرماندهی کل نیروهای مسلح،
5- اعلام جنگ و صلح و بسیج نیروها،
6- نصب و عزل و قبول استعفای:
الف( فقهای شورای نگهبان،
ب) عالی‌ترین مقام قوه قضاییه،
ج( رئیس سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران،
د) رئیس ستاد مشترک،
ه( فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی،
و) فرماندهان عالی نیروهای نظامی و انتظامی،
7- حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه‌گانه،
8- حل معضلات نظام که از طرق عادی قابل‌حل نیست، از طریق مجمع تشخیص مصلحت نظام،
9- امضاء حکم ریاست جمهوری پس از انتخاب مردم. صلاحیت داوطلبان ریاست جمهوری از جهت دارا بودن شرایطی که در این قانون می‌آید، باید قبل از انتخابات به تائید شورای نگهبان و در دوره اول به تائید رهبری برسد،
10- عزل رئیس‌جمهور با در نظر گرفتن مصالح کشور پس از حکم دیوان عالی کشور به تخلف وی از وظایف قانونی، یا رای مجلس شورای اسلامی به عدم‌کفایت وی بر اساس اصل هشتاد و نهم،
11- عفو یا تخفیف مجازات محکومین در حدود موازین اسلامی پس از پیشنهاد رئیس قوه قضاییه.
رهبر می‌تواند بعضی از وظایف و اختیارات خود را به شخص دیگری تفویض کند.
در ماده 11 این اصل، در مورد عفو یا تخفیف مجازات صحبت شده است.
شرایط و نحوه اجرای عفو رهبری 1403
۱. پیشنهاد از سوی رئیس قوه قضائیه:
- لیستی از محکومان واجد شرایط عفو یا تخفیف مجازات توسط قوه قضائیه تهیه و به رهبر ارائه می‌شود.
- تصویب توسط مقام رهبری:
- رهبر جمهوری اسلامی پس از بررسی، درباره تائید یا رد این پیشنهاد تصمیم‌گیری می‌کند.
- مناسبت‌های خاص:
- عفو رهبری معمولاً به مناسبت‌هایی مانند عید نوروز، عید فطر، عید قربان، ۲۲ بهمن (سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی) و عید غدیر اعمال می‌شود.
- استثنائات و محدودیت‌ها:
- این عفو شامل برخی جرائم سنگین مانند قصاص، حدود شرعی، جرائم امنیتی خاص، اختلاس و جرائم اقتصادی کلان نمی‌شود.
- معمولاً محکومان دارای سابقه کیفری سنگین یا جرائم خاص شامل عفو نمی‌شوند.
- عفو مشروط:
- در برخی موارد، عفو می‌تواند مشروط باشد؛ مثلاً فرد باید بخشی از مجازات را گذرانده باشد یا حسن رفتار نشان داده باشد.
۲. فرآیند اجرای عفو رهبری عفو رهبری طی مراحل زیر انجام می‌شود:
- پیشنهاد از سوی رئیس قوه قضائیه: ابتدا لیستی از محکومان واجد شرایط توسط قوه قضائیه تهیه می‌شود.
- بررسی و تصویب توسط مقام رهبری: رهبر جمهوری اسلامی پس از بررسی، درباره تائید یا رد پیشنهاد تصمیم‌گیری می‌کند.
- اعلام و اجرای عفو: پس از تائید مقام رهبری، لیست نهایی به مراجع ذی‌ربط ابلاغ‌شده و اجرا می‌شود.
برای انجام مشاوره حقوقی تلفنی و حضوری کلیک کنید.
شرایط برخورداری از عفو رهبری چیست؟
شرایط برخورداری از عفو رهبری معمولاً شامل موارد زیر است:
- مناسبت‌های خاص: مانند عید نوروز، عید فطر، عید قربان، ۲۲ بهمن و عید غدیر.
- رفتار مناسب محکومان: افرادی که حسن رفتار داشته و اصلاح‌پذیر تشخیص داده شوند.
- عدم سابقه جرائم سنگین: محکومان به جرائم خاص مانند قصاص، حدود شرعی، اختلاس، جرائم امنیتی سنگین و جرائم اقتصادی کلان معمولاً از عفو مستثنی هستند.
تأثیرات اجتماعی و حقوقی عفو رهبری 1403
عفو می‌تواند تأثیرات مهمی بر جامعه و نظام حقوقی داشته باشد:
- کاهش بار زندان‌ها: اجرای عفو باعث کاهش تعداد زندانیان و در نتیجه بهبود شرایط زندان‌ها می‌شود.
- ایجاد روحیه امید در محکومان: افرادی که رفتار مناسبی داشته‌اند، فرصت بازگشت به جامعه را پیدا می‌کنند.
- تقویت رأفت اسلامی: اجرای عفو نشان‌دهنده رویکرد اسلامی و انسانی در برخورد با مجرمان است.
نمونه‌های اخیر عفو رهبری
- در بهمن ۱۴۰۳، به مناسبت سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، بیش از ۳۰۰۰ نفر از محکومان مشمول عفو یا تخفیف مجازات شدند.
- در فروردین ۱۴۰۲، به مناسبت عید فطر، ۱۵۴۲ نفر از محکومان مشمول عفو گردیدند.
- در بهمن ۱۴۰۱، تعداد زیادی از محکومان حوادث آن سال نیز مورد عفو قرار گرفتند.
در ادامه این مطلب به بعضی از موارد عفو رهبری که در سال‌های گذشته انجام شده است اشاره می‌کنیم:
در22 بهمن‌ماه سال 1403 رهبری با عفو و تخفیف مجازات یا تبدیل مجازات 3000 نفر از محکومان دادگاه‌های عمومی و انقلاب موافقت نمودند.
در فروردین سال 1402 ، به مناسبت عید فطر ، فرمان تخفیف مجازات و عفو 1542 نفر از محکومین دادگاه‌های عمومی و انقلاب مورد موافقت رهبری قرار گرفت.
در بهمن سال 1401 با پیشنهاد رئیس قوه قضائیه، مقام رهبری با عفو و تخفیف مجازات هزاران نفر از محکومان دادگاه‌های عمومی و انقلاب و نیروهای مسلح موافقت فرمودند.
همان‌طور که می‌بینید اعیاد مختلف مذهبی و مناسبت‌های سیاسی از اصلی‌ترین دلایل عفو رهبری در سال 1403 و سال‌های پیش از آن بوده است.
در سال 1403 رهبر انقلاب در عید مبعث و اعیاد شعبانیه و همچنین در 22بهمن در مجموع مجازات 3126 نفر عفو یا تخفیف و تبدیل مجازات قائل شدند . این تخفیف شامل مجازات محکومین دادگاه‌های عمومی و انقلاب و همچنین سازمان قضایی نیروهای مسلح و سازمان تعزیرات حکومتی می‌باشد.
بیش از نیمی از این افراد با این عفو آزاد شدند و مابقی آنها تخفیف مجازات و تبدیل مجازات مناسبی داشتند یعنی از مدت حبس یا جزای نقدی آنها کاسته شد.
شرط اصلی استفاده از این عفو این بود که فرد محکوم سابقه محکومیت قبلی نداشته باشد و یا جرم خود را عمدی انجام نداشته باشد یا اینکه شاکی خصوصی نداشته باشد و قبل از این از عفو استفاده نکرده باشد.
اما هدف از عفو رهبری 1403 کاهش جمعیت زندانیان و فراهم کردن راهی برای برگرداندن مجرمان به جامعه می‌باشد.
معیار عفو رهبر انقلاب شامل چه افرادی است؟
فرمان عفو رهبر 1403 دارای دو بخش می‌باشد. که در ارتباط با محکومان پرونده‌های کیفری و سیاسی می‌باشد.
اما برای گرفتن عفو رهبری مرتکبین جرائم امنیتی و سیاسی یک سری شرط وجود دارد ک. این شرایط از این قرارند:
1- فرد نباید مشارکت و مباشرت یا معاونت فرد در جرائم مرتبط با فساد فی‌الارض ، محاربه ، بغی و …داشته باشد.
2- فرد نباید به نفع بیگانگان مرتکب جاسوسی شده باشد.
3-فرد نباید سابقه هیچ ارتباط مستقیمی با سازمان‌های اطلاعاتی و عوامل بیگانه داشته باشد.
4- فرد نباید عامدانه مرتکب جرم قتل یا آسیب عمدی به دیگران شده باشد.
5-فرد نباید مرتکب تخریب اموال یا احتراق عمه در سازمان‌های دولتی، عمومی یا نظامی شده باشد.
6- فرد نباید سابقه عضویت در گروه‌های برانداز ، ضد نظام یا معاند را داشته باشد.فرد نباید سابقه بیشتر از دو فقره محکومیت کیفری داشته باشد.
7-فرد نباید شاکی خصوصی‌ای داشته باشد مگر اینکه آن شاکی رضایت داده باشد و زیان او جبران شده باشد.
مرتکبین جرائم امنیتی باید ندامت نامه پر کنند و تعهدات کتبی‌ای در مورد تکرار نکردن جرائم امضا کند.
شرایط عفو رهبری 1403 برای محکومان سایر پرونده‌های کیفری
شرایط عفو رهبری 1403 برای محکومان پرونده‌های کیفری از این قرار است:
- عدم وجود بیشتر از دو فقره سابقه محکومیت مؤثر کیفری
- عدم ارتکاب جرم جدید مستوجب مجازات درجه یک تا پنج در زمان محکومیت یا اجرای حکم یا مرخصی
- عدم وجود شاکی و مدعی خصوصی یا جلب کردن رضایت شاکی و جبران زیان آن
افرادی که شامل عفو رهبری 1403 نمی‌شوند کدام دسته از افراد هستند؟
چه افرادی مشمول عفو نمی‌شوند؟
- افرادی که اقدام به خرید و فروش و قاچاق مواد مخدر و مهمات می‌کنند.
- مرتکبین سرقت و راهزنی
- افراد مرتکب جرائم مواد مخدر یا مرتکبی خرید و فروش سلاح و تریاک و ….
- مرتکبین مباشرت و معاونت و افرادی که مرتکب اخلال در نظام اقتصادی شده‌اند.
- مرتکبین جرم اختلاس و ارتشا
- مرتکبین جرم اسیدپاشی
- افرادی که مراکز فساد و فحشا دایر کرده‌اند.
- مرتکبین جاسوسی
- افرادی که مرتکب جعل اسکناس شده‌اند.
- مرتکبین ضرب سکه‌های تقلبی
- افرادی که مرتکب جرائم حدی شده‌اند.
- مرتکبین جرائم علیه امنیت داخلی و خارجی درجه سه و بیشتر
- قاچاق مشروبات الکلی
- مرتکبین قاچاق سازمان‌یافته ارز و کالا
امیدواریم که این مقاله توانسته باشد به شما درباره عفو رهبری اطلاعات مناسبی ارائه کند.
دیدگاهی یافت نشد